Η πανδημία από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε έφερε πολλές αλλαγές, μία από αυτές και η ψηφιακή οικονομία. Κάποιοι λένε ότι προέρχεται από τις κυβερνήσεις, κάποιοι λένε ότι προϋπήρχαν κάποια ίχνη. Το τεχνολογικό κύμα που έχει “χτυπήσει” όλες σχεδόν τις χώρες που έχει αναπτυχθεί ο κορωνοϊός. Αυτό λοιπόν επιταχύνει τον μετασχηματισμό στο λιανικό εμπόριο και το ηλεκτρονικό εμπόριο, με τα χρηματοοικονομικά να επηρεάζονται κατά ένα μεγάλο βαθμό.
Πιο συγκεκριμένα, η μετάβαση από φυσικές σε ψηφιακές πληρωμές φέτος ήταν δραματική. Το μερίδιο των συναλλαγών χωρίς μετρητά αυξήθηκε παγκοσμίως σε επίπεδα που οι αναλυτές περίμεναν να φτάσει σε δύο έως πέντε χρόνια. Στην Αμερική, η έναρξη των τραπεζών που χρησιμοποιούν ως κύριο μέσο την κινητή τηλεφωνία αυξήθηκε κατά 85% και οι εγγραφές σε διαδικτυακές τράπεζες κατά 200% τον Απρίλιο του 2020.
Οι τεκτονικές αλλαγές του τραπεζικού συστήματος
Ορισμένες εταιρείες θα εξαργυρώσουν την ψηφιακή βιασύνη, ενώ άλλες θα μείνουν πίσω. Οι κεφαλαιαγορές πιστεύουν ότι ξεκινά μια νέα εποχή: οι συμβατικές τράπεζες αντιπροσωπεύουν τώρα μόνο το 72% της συνολικής αγοραίας αξίας της παγκόσμιας τραπεζικής και της βιομηχανίας πληρωμών, από 81% στις αρχές του έτους και 96% πριν από μια δεκαετία.
Η ψηφιοποίηση μπορεί να οδηγήσει στην μεγάλη αλλαγή σε ορισμένες βιομηχανίες, όπως η ψυχαγωγία ή το λιανικό εμπόριο. Και στην ένταξη στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Παρόλα αυτά, οι τράπεζες είναι καλά εδραιωμένες, αν και σε διαφορετικούς βαθμούς σε διαφορετικά μέρη. Οι ρυθμιστικές αρχές, οι “νομοθέτες” του οικοσυστήματος τους, είναι απρόθυμοι να τους αφήσουν να πεθάνουν. Έτσι, το νέο και το παλιό θα συνυπάρχουν, με τα ακριβή χαρακτηριστικά του υβριδικού συστήματος να διαφέρουν από τόπο σε τόπο.
Μεγαλύτερη επιτάχυνση στις πληρωμές
Η επιτάχυνση της ψηφιοποίησης είναι πιο ορατή στις πληρωμές. Αν και η κρίση έχει οδηγήσει σε αύξηση των μετρητών που κατέχει το κοινό, ο ρυθμός κυκλοφορίας του έχει μειωθεί. Υποδηλώνοντας ότι οι άνθρωποι συσσωρεύουν αντί να ξοδεύουν τραπεζογραμμάτια. Αντίθετα, οι πληρωμές με κάρτα συνεχίζουν να αυξάνονται. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην άνοδο των ηλεκτρονικών αγορών.
Οι κυβερνήσεις σε 31 χώρες βοήθησαν αυξάνοντας τα όρια στις ανέπαφες πληρωμές και οι εταιρείες καρτών πιέζουν για ακόμη υψηλότερα ανώτατα όρια. Εκείνοι της Visa και της Mastercard, δύο δίκτυα καρτών που αντιστοιχούν στο 94% των συναλλαγών που υποβλήθηκαν σε επεξεργασία εκτός της Κίνας, αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 40% το πρώτο τρίμηνο του 2020, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2019.
Όλα αλλάζουν
Η αλλαγή έχει περάσει και στις κάρτες. Οι καταναλωτές χρησιμοποιούν υπηρεσίες peer-to-peer (p2p) για να στέλνουν χρήματα σε συγγενείς ή να αγοράζουν μαθήματα γυμναστικής στο διαδίκτυο. Οι πληρωμές που διεκπεραιώθηκαν στην Αμερική από την Venmo, μια εταιρεία p2p, αυξήθηκαν κατά 50% από έτος σε έτος το δεύτερο τρίμηνο.
Εκτός της Δύσης, τα “κινητά” πορτοφόλια όπως το paypal, με τα οποία μπορεί κανείς να κάνει τις πληρωμές του έγιναν συνηθισμένα ακόμη και πριν από την πανδημία. Η ψηφιοποίηση βρίσκεται επίσης μπροστά σε άλλους τομείς της χρηματοδότησης.
Η ανακάλυψη ενός νέου επιχειρηματικού μοντέλου
Στη μέση του τεχνολογικού κύματος, αναδύεται ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο – και προσελκύονται νέοι συμμετέχοντες. Τράπεζες, ιστότοποι ηλεκτρονικού εμπορίου, fintechs, κοινωνικά δίκτυα, εφαρμογές ταξί και εταιρείες τηλεπικοινωνιών όλοι αγωνίζονται να γίνουν «πλατφόρμες» – αγορές μέσω των οποίων οι χρήστες μπορούν να αγοράσουν μια γκάμα χρηματοοικονομικών προϊόντων που κατασκευάζονται εσωτερικά ή από τρίτους.
Οι επενδυτές εκτιμούν ότι η «ενσωματωμένη χρηματοδότηση» – η ενσωμάτωση πιστώσεων, ασφαλίσεων και επενδύσεων σε μη χρηματοοικονομικές εφαρμογές ή ιστότοπους – θα μπορούσε εγκαίρως να γίνει, τόσο πολύτιμη, όσο οι υπηρεσίες πληρωμών. Τόσο οι τράπεζες όσο και οι fintechs αγωνίζονται για να ενσωματώσουν τις υπηρεσίες που προσφέρουν.
Το νέο μοντέλο προκαλεί αλλαγές στην αγορά
Τον Σεπτέμβριο, η Yandex, η κορυφαία εφαρμογή αναζήτησης και αναζήτησης ιστού της Ρωσίας, δήλωσε ότι θα αγοράσει τη μεγαλύτερη ψηφιακή τράπεζα της χώρας. Μια εβδομάδα αργότερα, η Sberbank, ο κορυφαίος δανειστής της Ρωσίας, άλλαξε το όνομά της. Και αυτό προκειμένου να αναδειχθεί ως εταιρεία που ασχολείται με την παράδοση τροφίμων και την τηλεϊατρική.
Το κύριο αξιοθέατο του νέου μοντέλου είναι τα χρήματα. Καθώς ο αυξανόμενος ανταγωνισμός και, στον πλούσιο κόσμο, τα χαμηλά και τα μειωμένα επιτόκια μειώνουν τα περιθώρια δανεισμού, οι τράπεζες πρέπει να διαφοροποιηθούν. Οι αμφισβητίες που βασίζονται στην τεχνολογία, από την πλευρά τους, θέλουν να αυξήσουν την ακαμψία των εφαρμογών τους, ώστε να μπορούν να πουλήσουν περισσότερα από τα βασικά προϊόντα τους ή να μειώσουν τα οικονομικά προϊόντα που διανέμουν για άλλους.
Η στάση των Big Tech
Αν και έχει εξαλείψει τους υφιστάμενους φορείς σε άλλους κλάδους, οι 4 Big Tech ικανοποιήθηκε από το περιθώριο χρηματοδότησης. Η Apple κυκλοφόρησε μια πιστωτική κάρτα με τη Goldman Sachs και ένα εργαλείο πληρωμής. Οι προσπάθειες πληρωμών του Facebook έχουν σημειώσει μικρή πρόοδο.
Ο αριθμός των αμερικανικών ιστότοπων ηλεκτρονικού εμπορίου που χρησιμοποιούν το κουμπί αγοράς της Amazon αυξάνεται με αργό ρυθμό. Η Google συνεργάστηκε με τράπεζες για να προσφέρει τρέχοντες και αποταμιευτικούς λογαριασμούς. Στην Ινδία, όπου κυριαρχεί η εφαρμογή πληρωμών, εκδίδει άμεσα δάνεια σε αγοραστές.
Θέτουν κανόνες οι ρυθμιστικές αρχές
Οι κανονισμοί θα καθορίσουν επίσης πόσες εταιρείες τεχνολογίας μπορούν να κερδίσουν μακριά από τις τράπεζες. Η Κίνα έδωσε μεγάλη ελευθερία στις νέες υπηρεσίες. Αν και πρόσφατα επέστρεψε μέρος αυτής της ελευθερίας για την προστασία των τραπεζών. Στο άλλο άκρο, η Αμερική προσπαθεί να προστατεύσει τις τράπεζες και τις εταιρείες πιστωτικών καρτών.
Αυτο το καταφέρνει καθιστώντας δύσκολη την απόκτηση αδειών ψηφιακής τραπεζικής. Έχει άφησε στην αγορά την δυνατότητα απόφασης του χρόνου κοινοποίησης δεδομένων. Η Ευρώπη και πολλές αναδυόμενες αγορές βρίσκονται κάπου στη μέση. Μία έκδοση του Open Banking θα τεθεί σύντομα σε ισχύ σε 51 χώρες, από τη Μαλαισία έως το Μεξικό.
Τα τέσσερα στάδια της μετάβασης
Η μετάβαση από το παλαίο σύστημα στο νέο δεν θα είναι εύκολη. Και αυτό γιατί οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν να καθυστερήσουν τις εξελίξεις, αλλά όχι για πάντα. Αν λοιπόν ξεκινήσει η μετάβαση αυτή θα γίνει σε τέσσερα βασικά στάδια. Με το χρονοδιάγραμμα να τίθενται καθαρά από την αγορά.
Σε πρώτο στάδιο, οι τράπεζες θα εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούν τις υποδομές τους, αλλά οι πληρωμές και άλλα μη βασικά καθήκοντα θα είναι ανοιχτά σε νεοεισερχόμενους. Τα ευρωπαϊκά fintechs, για παράδειγμα, μπορούν να ξεκινήσουν μεταφορές, αλλά εξακολουθούν να μεταφέρουν χρήματα μεταξύ τραπεζικών λογαριασμών.
Στο δεύτερο στάδιο, οι πληρωμές θα έκοβαν συστηματικά τις τράπεζες ως μεσάζοντες – όπως, για παράδειγμα, τις ροές μεταξύ των κινητών πορτοφολιών της Αφρικής, οι οποίες δεν διέρχονται μέσω τραπεζών. Ωστόσο, οι περισσότερες άλλες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες θα συνεχίσουν να τους περιλαμβάνουν.
Το τρίτο στάδιο είναι το βασίλειο των «σούπερ-εφαρμογών» όπως το Grab και το Gojek στη Νοτιοανατολική Ασία. Αυτά θέλουν να γίνουν οικονομικά “σούπερ μάρκετ” που θα προσφέρουν μια γκάμα προϊόντων που κατασκευάζονται κυρίως από άλλους. Οι πιο προηγμένες “ενσαρκώσεις” αυτών είναι οι υπερ-εφαρμογές που έχουν φτιαχτεί στην Κίνα.
Για όσο διάστημα οι ρυθμιστικοί φορείς είναι αποφασισμένοι να διατηρήσουν τις τράπεζες ζωντανές, το τέταρτο στάδιο, όπου οι μη τράπεζες κυριαρχούν, τόσο στην παραγωγή, όσο και στη διανομή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, πιθανότατα δεν θα υπάρξει ποτέ. Ωστόσο, με τόσες πολλές χώρες μακριά από τα σύνορα, αυτό σχεδόν αποκλείει τη δραματική αλλαγή τα επόμενα χρόνια.
Με πληροφορίες από τον Economist
