Η πανδημία έχει καταφέρει να πλήξει σοβαρά την Ευρώπη. Αυτό οφείλεται κυρίως σε παλιά προβλήματα που ανιχνεύονται στο πολιτικό επίπεδο της Ένωσης. Σε γενικές γραμμές η ΕΕ δεν έχει καταφέρει να δράσει αποτελεσματικά κατά της πανδημίας.
Πιο συγκεκριμένα, οι ηγέτες στην Ευρώπη μετά την αρχική έκπληξη της διασποράς της πανδημίας, καθυστέρησαν να αντιδράσουν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οικονομικά να μην έχουν καταφέρει να ανακάμψουν, ενώ η Κίνα ήδη βρίσκεται στην πορεία ανάκαμψης.
Το ευρωπαϊκό πλήγμα με αριθμούς
Στον πίνακα των θανάτων, η ΕΕ στο σύνολό της είναι σε λιγότερο άσχημη κατάσταση από τη Βρετανία ή την Αμερική. Ειδικότερα, η Ευρώπη έχει 138 καταγεγραμμένους θανάτους ανά 100.000, σε σύγκριση με 187 και 166 αντίστοιχα. Ωστόσο, βρίσκεται σε ένα φαύλο κύμα που τροφοδοτείται από μια θανατηφόρα μετάλλαξη. Αυτό υπογραμμίζει τον κίνδυνο του χαμηλού ποσοστού εμβολιασμού στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 58% των Βρετανών ενηλίκων έχουν ήδη εμβολιαστεί, σε σύγκριση με το 38% των Αμερικανών και μόλις το 14% των πολιτών της ΕΕ. Οι ευρωπαϊκές χώρες υστερούν σε ότι αφορά τους εμβολιασμούς.
Το ίδιο όμως συμβαίνει και στην οικονομία. Το τελευταίο τρίμηνο του 2020 η Αμερική σημείωσε ανάπτυξη με ετήσιο ρυθμό 4,1%. Στην Κίνα, η οποία κατέστειλε τον ιό με απόλυτη αυστηρότητα, η ανάπτυξη ήταν 6,5%. Στη ζώνη του ευρώ η οικονομία εξακολουθεί να συρρικνώνεται.
Οι αιτίες
Το βασικό ερώτημα είναι τι πήγε λάθος στην διαχείριση της κρίσης;
Μέρος του προβλήματος της Ευρώπης είναι η δημογραφία. Οι πληθυσμοί της ΕΕ είναι πιο ηλικιωμένοι από τα παγκόσμια πρότυπα, καθιστώντας τους πιο ευαίσθητους στην ασθένεια. Άλλοι παράγοντες, όπως οι πολυσύχναστες πόλεις, μπορούν επίσης να κάνουν τους Ευρωπαίους ευάλωτους.
Κύριο μέρος του ευρωπαϊκού προβλήματος είναι η πολιτική. Ο Jean Monnet, ένας Γάλλος διπλωμάτης που βοήθησε στη δημιουργία του ευρωπαϊκού έργου, έγραψε ότι «η Ευρώπη θα σφυρηλατηθεί σε κρίση». Ο λόγος είναι ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί καθυστέρησαν να αντιδράσουν.
Οι καθυστερήσεις
Οι πολυδαίδαλες διαδικασίες της Ευρώπης, για άλλη μία φορά καθυστέρησαν τις εξελίξεις. Το ίδιο συνέβη και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Όπου το Ταμείο της Ανάκαμψης καθυστέρησε να γίνει δεκτό από τους ευρωπαίους ηγέτες. Παρόλα αυτά η Κριστίν Λαγκάρντ κατάφερε με διάφορα μέτρα να εξασφαλίσει χρόνο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Η Ευρώπη έχει επίσης υποστεί ένα μεγάλο οικονομικό πλήγμα. Και πάλι, έχει χρησιμοποιήσει την πανδημία για να σημειώσει θεσμική πρόοδο. Ο λόγος για το ταμείο της επόμενης γενιάς.
Το ταμείο αυτό αξίζει 750 δισεκατομμύρια ευρώ (880 δισεκατομμύρια δολάρια), απευθύνεται κυρίως σε πιο αδύναμες χώρες που το χρειάζονται περισσότερο. Περισσότερα από τα μισά χρήματα χορηγούνται με την μορφή της επιδότησης και όχι του δανεισμού, μειώνοντας την επίδραση στο εθνικό χρέος.
Οι συνέπειες της καθυστέρησης
Όπως και με τα εμβόλια, ο θρίαμβος στη δημιουργία του ngeu (next generation europe) μειώνεται από την αργή του εκτέλεση. Τα πρώτα χρήματα πρόκειται να καθυστερήσουν ακόμα κάποιους ακόμη μήνες. Μέχρι το τέλος του επόμενου έτους, θα έχει εκταμιευτεί μόνο το ένα τέταρτο των πόρων του ταμείου.
Αυτή η έλλειψη του επείγοντος είναι ένα σύμπτωμα ενός πολύ μεγαλύτερου προβλήματος: η παραμέληση της υποκείμενης υγείας των ευρωπαϊκών οικονομιών. Ακόμη και με τα νέα του χρήματα, ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα αντιπροσωπεύει μόλις το 2% του ΑΕΠ την επόμενη επταετή δημοσιονομική περίοδο.
Οι συνέπειες θα είναι βαθιές. Μέχρι το τέλος του 2022, η οικονομία της Αμερικής αναμένεται να είναι 6% μεγαλύτερη από ότι ήταν το 2019. Αντιθέτως, η Ευρώπη είναι απίθανο να παράγει κάτι περισσότερο από ότι πριν από την πανδημία.
Ευκαιρία για ανάκαμψη
Η Ευρώπη μπορεί να καταφέρει μέχρι το καλοκαίρι να έχει τελειώσει το εμβολιαστικό πρόγραμμα. Σε ότι αφορά τον ευρωσκεπτικισμό, έχει παρουσιάσει μείωση κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Από την άλλη, οι πολιτικοί που φλερτάρουν με την ιδέα της αποχώρησης από την Ένωση, όπως ο Ματέο Σαλβίνι ή η Marine Le Pen, έχουν πλέον αλλάξει γνώμη.
Παρόλα αυτά, αναπόφευκτα, η ΕΕ υστερεί από την Κίνα και την Αμερική. Ο λόγος είναι ότι αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει ικανοποιητικά τις κρίσεις που διαδέχονται η μία την άλλη. Και αυτό κυρίως λόγω κωλυσιεργίας. Σε έναν επικίνδυνο και ασταθές κόσμο, αυτή είναι μια συνήθεια που πρέπει να αλλάξει.
Με πληροφορίες από τον Economist
