Η Βραζιλία αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα στο τομέα του εγκλήματος. Το Rio de Janeiro είναι η δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της Βραζιλίας μετά το São Paulo. Όμως κατέχει τα πρωτεία όσον αφορά τα περιστατικά βίας, ενώ παράλληλα αποτελεί μία από τις πιο επικίνδυνες πόλεις παγκοσμίως. Οι λόγοι για την αύξηση του εγκλήματος ήταν, τόσο η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού, όσο και τα υψηλά επίπεδο φτώχειας.
Γράφει ο Μιχαήλ Εμμανουήλ Δημάκας*
Οι ανθρωποκτονίες, η διακίνηση ναρκωτικών και όπλων, το λαθρεμπόριο, η πορνεία και οι συγκρούσεις μεταξύ των συμμοριών που προσπαθούν να αποκτήσουν τον έλεγχο των παραγκουπόλεων αποτελούν πλέον καθημερινό φαινόμενο στο Rio de Janeiro.
Χαοτική η κατάσταση στη Βραζιλία
Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το 2016 παρά την επιβολή των αυστηρών μέτρων ασφαλείας που είχαν επιβληθεί λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων μέσα σε διάστημα περίπου δέκα μηνών είχαν καταγραφεί επισήμως 4.572 ανθρωποκτονίες στην πόλη του Rio de Janeiro, ενώ αντιστοίχως στο São Paulo ο αριθμός των ανθρωποκτονιών δεν ξεπερνούσε τους 3.000.
Ακόμα πιο χαοτική είναι η κατάσταση που επικρατεί στα σωφρονιστικά ιδρύματα της πόλης όπου ο υπερπληθυσμός και οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης αποτελούν τις κύριες αιτίες για το ξέσπασμα εξεγέρσεων, οι οποίες συνήθως καταστέλλονται βιαίως από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους.
Βραζιλία: Η δράση της Στρατιωτικής Αστυνομίας
Στην πρώτη γραμμή της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος στη βραζιλιάνικη μεγαλούπολη βρίσκεται η Στρατιωτική Αστυνομία της Πολιτείας του Rio de Janeiro, η οποία διαθέτει ισχύ περίπου 45.000 ανδρών και γυναικών. Ωστόσο, ο αριθμός των ατόμων που τη στελεχώνουν δεν είναι σε καμία περίπτωση επαρκής, αν αναλογιστεί κανείς τις εκατοντάδες χιλιάδες των κατοίκων της πόλης που βρίσκονται καθημερινά στο έλεος των κακοποιών.
Η Στρατιωτική Αστυνομία του Rio de Janeiro διαθέτει ένα επίλεκτο τμήμα άρτια εκπαιδευμένων και πλήρως εξοπλισμένων ανδρών, το οποίο έχει συγκροτηθεί για τη διεξαγωγή εξαιρετικά δύσκολων και απαιτητικών επιχειρήσεων, καθώς και για την αντιμετώπιση καταστάσεων υψηλού κινδύνου, όπως π.χ. τρομοκρατικές ενέργειες, εξουδετέρωση βαριά οπλισμένων κακοποιών, απαγωγές ομήρων, επιχειρήσεις διάσωσης και απεγκλωβισμού μέσα σε κλειστές δομές κ.ά..
Η δράση του BOPE
Το Τάγμα Ειδικών Αστυνομικών Επιχειρήσεων, ευρύτερα γνωστό από το ακρωνύμιο BOPE, αποτελείται από περίπου 400 άνδρες που έχουν ως στόχο την πρόληψη και την καταστολή εγκλημάτων σε περιοχές που παρουσιάζουν αυξημένη εγκληματικότητα. Επίσης, αναλαμβάνει το δύσκολο έργο των εκκαθαρίσεων των παραγκουπόλεων από σκληρές και αδίστακτες συμμορίες, όπως είναι η Primeiro Comando da Capital και η Comando Vermelho.
Οι άνδρες του BOPE είναι εξοπλισμένοι με ημιαυτόματα όπλα, επαναληπτικές καραμπίνες, χειροβομβίδες κρότου-λάμψης, δακρυγόνα, καπνογόνα, βαλλιστικές ασπίδες και γιλέκα μάχης με ενισχυμένη αλεξίσφαιρη θωράκιση, τα οποία φέρουν το διακριτικό σήμα μίας νεκροκεφαλής με ένα μαχαίρι να τη διατρυπά με φορά από πάνω προς τα κάτω και δύο πιστόλια του 18ου αιώνα σε χιαστί διάταξη σε μαύρο φόντο με κόκκινο περίγραμμα.
Βραζιλία: Η ιστορία του BOPE
Για την ιστορία, το BOPE ιδρύθηκε εν έτει 1974 από τον τότε αρχηγό της Στρατιωτικής Αστυνομίας Paulo César Amêndola έπειτα από μία σειρά αιματηρών εξεγέρσεων στις φυλακές του Rio de Janeiro. Το τάγμα αρχικά ονομάστηκε «Πυρήνας Λόχου Ειδικών Επιχειρήσεων (NUCOE)» και διέθετε μερικές δεκάδες ανδρών. Η δύναμη του αυξήθηκε και μετονομάστηκε σε «Λόχος Ειδικών Επιχειρήσεων (COE)», ενώ το 1991 μετεξελίχθηκε σε τάγμα και απέκτησε τη δομή την οποία διατηρεί μέχρι και σήμερα.
Το BOPE αποτελεί μία από τις πιο έμπειρες αστυνομικές μονάδες παγκοσμίως σε περιβάλλον αστικής μάχης. Η δράση του έχει γίνει πλέον ιδιαίτερα δημοφιλής μέσα από τις αστυνομικές ταινίες και ο τρόπος λειτουργίας του παραπέμπει περισσότερο σε στρατιωτική μονάδα παρά σε μία συνηθισμένη δύναμη ασφαλείας. Πολλοί μάλιστα θεωρούν ότι το BOPE παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την επίλεκτη μονάδα της αμερικανικής ομοσπονδιακής αστυνομίας SWAT.
H διοίκηση της μονάδας
Το εν λόγω τάγμα υπόκειται στον άμεσο έλεγχο του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου της Στρατιωτικής Αστυνομίας, ο οποίος είναι υπεύθυνος και για την ανάθεση των αποστολών.
Διατηρεί επίσης μία μονάδα που βρίσκεται μονίμως σε επιφυλακή, ενώ για τα περιστατικά όπου εμπλέκονται όμηροι, υπεύθυνη είναι η Μονάδα Τακτικών Επεμβάσεων του BOPE, η οποία διαθέτει διαπραγματευτές, ελεύθερους σκοπευτές, καθώς και μία Μονάδα Διάσωσης και Αποκατάστασης Τραυματιών.
Βραζιλία: Στην υπηρεσία και ελεύθεροι σκοπευτές
Οι άνδρες του BOPE διαθέτουν την κατάλληλη εκπαίδευση ούτως ώστε να επιχειρούν τόσο διά θαλάσσης ως μονάδες υποβρυχίων αποστολών όσο και από αέρος μέσω ελικοπτέρων.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε ότι σε καταστάσεις μάχης σε αστικό περιβάλλον είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για τους άνδρες που επιχειρούν να βρίσκονται στο πεδίο βολής ελεύθερων σκοπευτών των αντιπάλων.
Προκειμένου η μονάδα να προστατευθεί από τις επιθέσεις που δέχεται κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων της στις παραγκουπόλεις, υποστηρίζεται από μία Μονάδα Ελευθέρων Σκοπευτών Αστικού Περιβάλλοντος, η οποία έχει αρκετά κοινά χαρακτηριστικά με την αμφίβια μονάδα που είχε χρησιμοποιηθεί στις επιχειρήσεις των Ειδικών Δυνάμεων της Βραζιλίας στην Αϊτή το 2004.
Βραζιλία: Οι αρμοδιότητες της ομάδας
Η συγκεκριμένη ομάδα είναι υπεύθυνη για τον εντοπισμό και την εξουδετέρωση των στόχων. Και επιτρέπει κατ’ αυτόν τον τρόπο στους άνδρες του ΒΟΡΕ να δράσουν με μεγαλύτερη άνεση και ασφάλεια.
Οι συγκρούσεις σε αστικό πεδίο μάχης αποτελούν ένα εξαιρετικά σύνθετο και περίπλοκο τακτικό σενάριο. Οι κτηριακές κατασκευές όχι μόνο εμποδίζουν τους άνδρες των Ειδικών Δυνάμεων της Αστυνομίας να βάλλουν με ακρίβεια εναντίον των κακοποιών, αλλά παρέχουν επίσης τη δυνατότητα κάλυψης και παράλληλα προσβολής πολλαπλών στόχων στους κακοποιούς.
Επιπλέον, τροχοπέδη στη διεκπεραίωση των αστυνομικών επιχειρήσεων αποτελεί και η επιβολή απαγόρευσης χρήσης όπλων μεγάλου διαμετρήματος. Συγκεκριμένα μία σειρά ειδικών δεσμευτικών κανόνων εμποδίζει τα όργανα επιβολής τάξης να χρησιμοποιήσουν την ίδια ισχύ πυρός.
Βραζιλία: Ο λόγος για την απαγόρευση των όπλων μεγάλου διαμετρήματος
Αυτό οφείλεται εν μέρει και στο βέτο που έχει ασκηθεί από τον στρατό της Βραζιλίας. Το βέτο έχει να κάνει με τη χρήση όπλων διαμετρήματος 50 χιλιοστών από πλευράς Ειδικών Δυνάμεων της Αστυνομίας. Όπλα που μπορούν να καταστρέψουν τις πρόχειρες οχυρώσεις που κατασκευάζονται κατά καιρούς από μέλη των συμμοριών.
Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις οι συμμορίες μετατρέπουν σε κανονικά οχυρά τα κτήρια όπου βρίσκουν καταφύγιο. Ενισχύοντας με σκυρόδεμα τα παράθυρα και χρησιμοποιώντας τα ανοίγματα στους τοίχους ως πολεμίστρες. Οι άνδρες του ΒΟΡΕ κατά κύριο λόγο κάνουν χρήση όπλων διαμετρήματος 5,56 και 7,62 χιλιοστών αντίστοιχα.
Βραζιλία: Τα μέσα του BOPE
Το ΒΟΡΕ διαθέτει επίσης τεθωρακισμένα οχήματα καταστολής ταραχών. Αυτά χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων στις παραγκουπόλεις του Rio de Janeiro, τα επονομαζόμενα «Caveirão». Τα συγκεκριμένα οχήματα από κατασκευαστικής απόψεως μοιάζουν με τα τεθωρακισμένα οχήματα ασφαλείας (ASV) Μ1117 που χρησιμοποιεί και ο Ελληνικός Στρατός.
Τα «Caveirão» είναι εξοπλισμένα με έναν ισοπεδωτή γαιών που καθαρίζει τους δρόμους από τα οδοφράγματα. Ενώ παράλληλα μπορούν να μεταφέρουν έως και 13 άνδρες στα πεδία των συγκρούσεων. Τέλος, τα οχήματα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως ασθενοφόρα. Ειδικά σε περίπτωση που κάποιος άνδρας του ΒΟΡΕ τραυματιστεί κατά τη διάρκεια των συμπλοκών.
ΠΙΝΑΚΑΣ: Εγκληματικές Οργανώσεις στη Βραζιλία
Άρθρα και Μελέτες
1. ‘’Agency Spotlight: Brazilian Police – Rio’s Men In Black Bope Beginnings In The Front Line Of Local Crime Fighting…’’, στο: www.tactical-life.com.
2. ‘’BOPE – Special Forces of the Rio de Janeiro Police’’, στο: www.dialogo-americas.com.
3. ‘’Brazil’s Powerful Prison Gang’’, στο: www.foreignpolicy.com.
4. ‘’Brazil Profile’’, στο: www.insightcrime.org.
5. ‘’El BOPE (Batallón de Operaciones Policiales Especiales)’’, στο: www.stockarmas.com.
Ηλεκτρονικές Πηγές
1. www.autovideos.com.br.
2. www.bope-elite-squad.blogspot.com.
3. www.brasilescola.uol.com.br.
4. www.ellinikos-stratos.com.
5. www.en.wikipedia.org.
6. www.insightcrime.org.
Αναδημοσίευση από το defence-point.gr
*Ο Μιχαήλ Δημάκας κατέχει MSc στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές
