Τον τελευταίο καιρό η τουρκική οικονομική κρίση είχε δείξει σημάδια βελτίωσης. Σκάνδαλα όπως εκείνο της Halkbank, αλλά και τα πραγματικά οικονομικά προβλήματα έδειχναν σημάδια υποχώρησης.
Πιο συγκεκριμένα, πριν από δύο εβδομάδες η Τουρκία φάνηκε έτοιμη να ανήκει στις χώρες που θα εμφανίσουν σημάδια ανάκαμψης. Οι ξένοι επενδυτές, δελεασμένοι από τα υψηλά επιτόκια, είχαν αρχίσει να βάζουν “ζεστό” χρήμα στην αγορά. Η κεντρική τράπεζα προσπαθούσε να μειώσει τον πληθωρισμό. Η λίρα είχε παρουσιάσει άνοδο για πρώτη φορά μετά την ελεύθερη πτώση των τελευταίων μηνών.
Το μοιραίο λάθος του Ταγίπ Ερντογάν
Και ενώ το κλίμα ήταν αρκετά καλό, ο Ταγίπ Ερντογάν αποφάσισε να απολύσει τον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας. Μετά από την κίνηση αυτή ακολούθησαν πολλά προβλήματα. Αρχικά η λίρα υποχώρησε κατά 15% έναντι του δολαρίου μόλις άνοιξαν οι αγορές, πριν ανακτήσει μερικές από τις απώλειες της. Η απόδοση των δεκαετών ομολόγων αυξήθηκε σχεδόν κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες σε μια μέρα, φτάνοντας ένα νέο ρεκόρ.
Το χρηματιστήριο βυθίστηκε κατά 10%, αντιστρέφοντας όλα τα κέρδη που είχε μέχρι στιγμής. Οι επενδυτές, οι οποίοι είχαν αγοράσει περίπου 19 δισ. Δολάρια σε τουρκικά περιουσιακά στοιχεία από το διορισμό του κ. Agbal τον περασμένο Νοέμβριο, άρχισαν να εγκαταλείπουν. Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων μηνών του, ο κ. Agbal βοήθησε στην ανοικοδόμηση της φήμης της κεντρικής τράπεζας. Ο κ. Ερντογάν το κατέστρεψε με μία απόφαση.
Οι πιέσεις προς τον Agbal και οι προκλήσεις του νέου διοικητή
Ο κ. Ερντογάν έχει απολύσει τρεις διοικητές της κεντρικής τράπεζας σε λιγότερο από δύο χρόνια. Η αποχώρηση του κ. Agbal είναι η πιο δραματική μέχρι σήμερα. Με μια σειρά καθυστερημένων αυξήσεων επιτοκίων, ο πρώην διοικητής είχε προσφέρει στους επενδυτές μια ελπίδα ότι η κεντρική τράπεζα ήταν κάτι διαφορετικό από την επέκταση της κυβέρνησης του Ερντογάν. Αυτή η ελπίδα αποτελεί πλέον παρελθόν. Η τουρκική λίρα, η οποία είχε αναζωογονηθεί μετά την απώλεια της μισής αξίας του δολαρίου σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια, είναι και πάλι στα σχοινιά. Οι ξένοι επενδυτές αισθάνονται προδομένοι.
Ο κ. Agbal είχε ήδη υποστεί κάποια πίεση. Αυτή η πίεση εστιαζόταν στις φήμες που ήθελαν να υπάρχει πρόβλημα μεταξύ του παραιτηθέτος υπουργού Οικονομικών, Berat Albayrak, και του διοικητή της τουρκικής κεντρικής τράπεζας. Σε γενικές γραμμές, ο κ. Ερντογάν, είναι αντίπαλος της λογικής των υψηλών επιτοκίων. Για τον λόγο αυτό πρέπει να ήταν εξαιρετικά ανήσυχος με την απόφαση του πρώην Διοικητή.
Ο νέος επικεφαλής της τράπεζας, ο Σαχάπ Κάβικογλου, πρώην βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος, ο οποίος πιστεύεται ότι είναι κοντά στον κ. Albayrak, είναι σχετικά άγνωστος. Μεταξύ 2005 και 2015 διετέλεσε αναπληρωτής διευθυντής της Halkbank, ενός τουρκικού κρατικού δανειστή, ο οποίος επί του παρόντος υπόκειται σε αγωγή στην Αμερική με τις κατηγορίες της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Ο ίδιος έχει δηλώσει πως θα προσπαθήσει να περιορίσει τη ζημιά και να αντιμετωπίσει τον εξαιρετικά υψηλό πληθωρισμό, που έφτασε το 15,6% τον περασμένο μήνα. Παρόλα αυτά οι επενδυτές δεν έχουν εντυπωσιαστεί.
Το δίλημμα του Ερντογάν
Ο κ. Ερντογάν αντιμετωπίζει τώρα μια αξιοζήλευτη επιλογή. για να διατηρήσετε τα επιτόκια υψηλά και να υπερασπιστείτε το νόμισμα, ή να τα μειώσετε για να ενισχύσετε την οικονομία και να κινδυνεύσετε να καταρρεύσει το νόμισμα. Ένας πιο μακρινός κίνδυνος είναι οι έλεγχοι κεφαλαίου.
Ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας απέρριψε αυτές τις αποφάσεις στις 22 Μαρτίου, αν και ορισμένοι αναλυτές δεν το έχουν. Σε μια χώρα που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εισροές κεφαλαίων, τέτοιοι έλεγχοι θα σταματήσουν την οικονομία. Αυτό τους καθιστά απίθανο, αλλά δεν είναι πλέον αδιανόητο.
Οι δυνατότητες της τουρκικής οικονομίας
Η τραγωδία είναι ότι όλα αυτά συμβαίνουν σε μια οικονομία γεμάτη δυνατότητες. Οικονομικά η Τουρκία επεκτάθηκε κατά 1,8% πέρυσι, χωρίς καμιά επιτυχία για μια χώρα της οποίας ο τουριστικός τομέας, ο οποίος παράγει πάνω από 30 δισ. Δολάρια σε ετήσια έσοδα, κατέστρεψε.
Πριν από τον σεισμό της κεντρικής τράπεζας, το imf προέβλεπε ότι η ανάπτυξη θα φθάσει το 6% φέτος. Ο αριθμός αυτός θα πρέπει σίγουρα να αναθεωρηθεί προς τα κάτω. Η οικονομία της Τουρκίας είναι ανθεκτική και δυναμική. Όμως οι χειρισμοί του προέδρου Ερντογάν την έχουν φέρει σε πολύ δύσκολο και συνάμα κρίσιμο σημείο.
Με πληροφορίες από τον Economist
