Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, έχει αρχίσει ένα πολύ μεγάλο διπλωματικό παιχνίδι. Το παιχνίδι αυτό έχει πολλά επιμέρους μέτωπα. Ένα από αυτά τα μέτωπα είναι και τα Βαλκάνια, στα οποία έχει αρχίσει να εκτυλίσσει μία πολυεπίπεδη στρατηγική.
Συγκεκριμένα, έχει ξεκινήσει μία σειρά από εξαγωγές Τούρκων πολιτών στα Βαλκάνια και σε άλλα έθνη που εξαρτώνται από την Άγκυρα για οικονομική, πολιτική ή ανθρωπιστική υποστήριξη. Είναι μέρος μιας διεκδικητικής, ενίοτε ασυμβίβαστης εξωτερικής πολιτικής του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Μία πολιτική που ενδυναμώνει η τουρκική υπηρεσία πληροφοριών και προκαλεί ανησυχία στους δυτικούς συμμάχους της χώρας. Η Τουρκία και άλλες αυταρχικές δυνάμεις, όπως η Ρωσία και η Κίνα, θεωρούν τα Βαλκάνια στρατηγικά λόγω της εγγύτητας της περιοχής με την ΕΕ.
Ερντογάν Τουρκία: Μία πολύ παλιά κόντρα
Η Τουρκία έχει συμμετάσχει σε τουλάχιστον 60 παραδόσεις από 17 χώρες τα τελευταία τρεισήμισι χρόνια, σύμφωνα με το αμερικανικό γκρουπ Freedom House. Ο ορισμός του περιλαμβάνει τόσο απαγωγές από τουρκικές μυστικές υπηρεσίες όσο και απελάσεις όπου υπήρχε ελάχιστη ή καθόλου νομική διαδικασία. Ο Τούρκος υπουργός Δικαιοσύνης δήλωσε το 2019 ότι 107 φερόμενοι Γκουλενιστές είχαν επιστρέψει στην Τουρκία από το εξωτερικό.
Την ίδια ώρα, η αλβανική κυβέρνηση αρνείται δημοσίως κάθε εμπλοκή στην απομάκρυνση του κ. Celik. Αρκετοί σημερινοί και πρώην αξιωματούχοι από όλα τα Βαλκάνια δήλωσαν στους Financial Times ότι είχαν αντιμετωπίσει «συνεχή» πίεση από την Τουρκία. Η γείτονα χώρα είναι σημαντικός εμπορικός εταίρος και συμμετέχει σε μεγάλο βαθμό σε έργα υποδομής στα Βαλκάνια. Ενώ έχει χρηματοδοτήσει την κατασκευή ορισμένων από τα μεγαλύτερα τζαμιά της περιοχής.
Η περίπτωση Γκιουλέν
Από ότι φαίνεται υπάρχει διακομματική συναίνεση στην Τουρκία ως προς τον Γκιουλέν. Συγκεκριμένα, τα κόμματα πιστεύουν ότι ακόλουθοι του Γκιουλέν ήταν πίσω από την εξέγερση στις 15 Ιουλίου 2016 που άφησε 251 ανθρώπους νεκρούς. Ο κ. Gulen, ο οποίος ζει στην εξορία στα βουνά της Πενσυλβανίας, αρνείται τις κατηγορίες ότι διέταξε πραξικόπημα. Ωστόσο, η Άγκυρα έχει αγωνιστεί να πείσει τους διεθνείς εταίρους.
Πολλοί δε επικρίνουν την καταστολή μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, δικαστήριο του Λονδίνου απέρριψε ένα τουρκικό αίτημα για την έκδοση ενός εξόριστου μεγιστάνα επιχειρήσεων. Οι ΗΠΑ, επικαλούμενες έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων, αποδείχθηκαν απρόθυμες να κινήσουν διαδικασία έκδοσης εναντίον του ίδιου του κ. Gulen. Για ορισμένα άλλα έθνη, ωστόσο, ήταν πιο δύσκολο να αντισταθούν στις τουρκικές υπηρεσίες πληροφοριών, γνωστό από το ακρωνύμιο MIT.
Στην υπόθεση του κ. Celik, το περιστατικό ακολούθησε χρόνια διπλωματικής πίεσης στα Τίρανα για παράδοση των φερόμενων Gulenists. Ένας πρώην ανώτερος Αλβανός αξιωματούχος είπε στο FT ότι η Άγκυρα έστειλε μια λίστα με εκατοντάδες ονόματα φερόμενων υποστηρικτών του κ. Gulen, τους οποίους ήλπιζε να επιστρέψει στην Τουρκία.
Ερντογάν Τουρκία: Η περίπτωση της Αλβανίας
Ένας αξιωματούχος της Αλβανικής κυβέρνησης είπε ότι, ενώ τα Τίρανα είχαν επιδιώξει να αντισταθούν στα τουρκικά αιτήματα, ο χρόνος απομάκρυνσης του κ. Celik φαίνεται ότι συνδέεται με μια τουρκική υπόσχεση για εκατομμύρια βοήθεια μετά από έναν καταστροφικό σεισμό που έπληξε την Αλβανία τον Νοέμβριο του 2019. «Αυτή είναι η συναλλακτική διπλωματία», δήλωσε ο αξιωματούχος. είπε. Η τουρκική κυβέρνηση δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό της κατηγορίας. Τον Μάρτιο, πέντε ανώτεροι αξιωματούχοι του ΟΗΕ έστειλαν επιστολή στην αλβανική κυβέρνηση εκφράζοντας ανησυχία για την απέλαση του κ. Celik.
Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα, ο οποίος την προηγούμενη εβδομάδα πραγματοποίησε διήμερη επίσκεψη στην Άγκυρα, απέρριψε την κατακραυγή για την έκδοση του κ. Celik. «Δεν είχαμε καμία πίεση από την Τουρκία και αυτή η έκδοση έχει πολιτικοποιηθεί πέρα από οποιαδήποτε φαντασία από εκείνους που θέλουν να πολεμήσουν την Τουρκία», είπε σε συνέντευξή του στους Financial Times πέρυσι.
Ωστόσο, δεν έδωσε καμία εξήγηση για το πώς και γιατί ο κ. Celik απελευθερώθηκε από κρατική φυλακή και κατέληξε σε πτήση της Air Albania προς την Κωνσταντινούπολη. Μιλώντας κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του κ. Ράμα την περασμένη εβδομάδα, ο κ. Ερντογάν είπε ότι οι δύο χώρες «είχαν ένα μυαλό» για την απειλή που έθεσαν οι Γκουλενιστές.
Ερντογάν Τουρκία: Το Κοσσυφοπέδιο
Το 2018, ο τότε τότε πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου, Ραμούς Χαραντινάι, απέλυσε κάποιους αξιωματούχους. Ο λόγος ήταν ότι έξι Τούρκοι πολίτες μεταφέρθηκαν στην Τουρκία σε μια επιχείρηση που ο κ. Ερντογάν είπε ότι διεξήχθη από το ΜΙΤ «σε συντονισμό με πληροφορίες του Κοσσυφοπεδίου». Ο κ. Haradinaj είπε ότι έγινε χωρίς να το γνωρίζει.
Η Τουρκία είναι ένας από τους τρεις κορυφαίους επενδυτές στο Κοσσυφοπέδιο και κατέχει τον κύριο αερολιμένα του Κοσσυφοπεδίου καθώς και την εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας. Σε έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ δήλωσε ότι η Υπηρεσία Πληροφοριών του Κοσσυφοπεδίου «απήγαγε αποτελεσματικά» τους έξι άνδρες.
Το μήνυμα είναι ότι η Τουρκία δημιουργεί τους δικούς της κανόνες και θα χαράξει το δικό της χώρο σύμφωνα με τις δικές της προτιμήσεις, ανεξάρτητα από το τι θα λένε οι διεθνείς κανόνες ή νόμοι – όπως κάνουν οι μεγάλες δυνάμεις.
