Από ότι όλα δείχνουν το πραξικόπημα στην Μιανμάρ ήταν μία αναμενόμενη υπόθεση, η οποία πηγάζει από το γεγονός ότι ο στρατός είχε πάντοτε τον έλεγχο της χώρας και ανέμενε την στιγμή της παρέμβασης, η οποία δόθηκε με το πρόσχημα της καλπονοθείας. Την 1η Φεβρουαρίου, το νεοεκλεγμένο κοινοβούλιο της Μιανμάρ ήταν προγραμματισμένο να ορκιστεί για την προσεχή πενταετή θητεία του. Όμως, τις πρωινές ώρες πριν από την τελετή, ο στρατός της χώρας κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα.
Ο στρατός συνέλαβε γρήγορα την Σύμβουλο του Κράτους, Aung San Suu Kyi, την κορυφαία ηγέτιδα του έθνους και τον πρόεδρο, Win Myint, μαζί με έναν άγνωστο αριθμό βουλευτών από το κυβερνών κόμμα της «Εθνικής Ένωσης για την Δημοκρατία» (National League for Democracy, NLD) και άλλους επικριτές του στρατού. Ο στρατός συνέλαβε επίσης αξιωματούχους και ακτιβιστές του NLD σε όλη την χώρα και διέκοψε προσωρινά τις συνδέσεις κινητών τηλεφώνων και Διαδικτύου.
Το κενό επικοινωνίας
Μέσα σε αυτό το κενό επικοινωνίας, ο στρατός δημοσίευσε μια ανακοίνωση ότι είχε επιβάλει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για έναν χρόνο, και εγκατέστησε τον πρώην στρατηγό Myint Swe, αντιπρόεδρο και πρώην επικεφαλής της στρατιωτικής διοίκησης της Yangon, ως αναπληρωτή πρόεδρο. Ο στρατός ανακοίνωσε επίσης ότι ο Myint Swe είχε μεταβιβάσει νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία στον αρχηγό του στρατού, Ανώτερο Στρατηγό Min Aung Hlaing, για όσο διαρκέσει η έκτακτη ανάγκη.
Το πραξικόπημα, το πρώτο στη Μιανμάρ από το 1988, ήρθε μετά από μέρες στροβιλιζόμενων φημών και αναφορών για επικείμενη στρατιωτική δράση. Και όπως τα προηγούμενα πραξικοπήματα στην χώρα, δικαιολογήθηκε στο όνομα της δημοκρατίας: το σύνταγμα της Μιανμάρ επιτρέπει στον στρατό να πάρει την εξουσία προκειμένου να αποτρέψει οποιαδήποτε κατάσταση «μπορεί να διαλύσει την Ένωση ή να διαλύσει την εθνική αλληλεγγύη ή που μπορεί να προκαλέσει απώλεια κυριαρχίας».
Τα μειονεκτήματα του εκδημοκρατισμού στην Μιανμάρ
Το πραξικόπημα αυτής της εβδομάδας υπογραμμίζει τα μειονεκτήματα της μεταρρυθμιστικής κίνησης -στην αρχή γρήγορα και με ευφορία και στην συνέχεια μερική και με σταματήματα- που οι από μακρού χρόνου κυβερνώντες στρατηγοί της Μιανμάρ είχαν ξεκινήσει μετά τις εκλογές του 2010. Όμως το αφήγημα του εκδημοκρατισμού στη Μιανμάρ δεν ταιριάζει ποτέ με την πραγματικότητα επί του πεδίου. Ενώ πολλοί Δυτικοί παρατηρητές είδαν ένα έθνος που επιτέλους έκανε άλμα στην σωστή πλευρά της ιστορίας, οι ηγέτες της Μιανμάρ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της άνω του ενός αιώνα βρετανικής αποικιακής κυριαρχίας και των έξι επόμενων δεκαετιών εμφυλίου πολέμου και στρατιωτικής δικτατορίας.
Οι μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησαν το 2011 παρέκαμψαν σκόπιμα αυτές τις μακροχρόνιες εντάσεις μεταξύ του NLD και του στρατού. Οι παράμετροι της «δημοκρατικής μετάβασης» της Μιανμάρ (όπως τις ονομάτισαν γρήγορα πολλοί από τους Δυτικούς παρατηρητές) καθορίστηκαν από το σύνταγμα της χώρας το 2008, ένα έγγραφο που σχεδιάστηκε ρητά για την διαφύλαξη της εξουσίας και των προνομίων του στρατού. Συνταχθέν από την στρατιωτική χούντα και εγκεκριμένο σε ένα νοθευμένο εθνικό δημοψήφισμα τον Μάιο του ίδιου έτους, το σύνταγμα εξασφάλιζε τον στρατιωτικό έλεγχο τριών ισχυρών Υπουργείων και το ένα τέταρτο των εδρών στο κοινοβούλιο -ένα de facto βέτο για τυχόν τροποποιήσεις του [καταστατικού] χάρτη. Το σύνταγμα περιείχε επίσης μια διάταξη που απαγόρευε στην Aung San Suu Kyi να υπηρετήσει ως πρόεδρος, επειδή κάποτε ήταν παντρεμένη με ξένο πολίτη. Αυτές οι συνταγματικές διατάξεις ουσιαστικά κλείδωσαν τον μακροχρόνιο αγώνα μεταξύ του NLD και του στρατού στην συνταγματική αρχιτεκτονική της χώρας.
Οι προσδοκίες του στρατηγού
Τότε, τον Νοέμβριο, το NLD κέρδισε μια ηχηρή νίκη στις γενικές εκλογές, προφανώς κλονίζοντας την εμπιστοσύνη του στρατού στην ικανότητά του να αποτρέψει την συνταγματική μεταρρύθμιση. Η Aung San Suu Kyi και το NLD κέρδισαν το 83% των διεκδικούμενων κοινοβουλευτικών εδρών. Αντίθετα, το υποστηριζόμενο από τον στρατό USDP κατόρθωσε ένα μηδαμινό 7%. Σε όλη την χώρα, τα ανώτερα μέλη του USDP -πολλοί από αυτούς πρώην στρατιωτικοί διοικητές- έχασαν τις κοινοβουλευτικές τους έδρες˙ το NLD εισχώρησε ακόμη και σε περιοχές που είχαν προηγουμένως θεωρηθεί ως οχυρά του USDP.
Ωστόσο, δεδομένων των ισχυουσών συνταγματικών διασφαλίσεων, δεν είναι σαφές εάν ή σε ποιο βαθμό το NLD θα μπορούσε να απειλήσει τα προνόμια του στρατού. Ο αρχηγός του στρατού, Min Aung Hlaing, τώρα ο de facto κυβερνήτης της χώρας, εδώ και καιρό έτρεφε προεδρικές φιλοδοξίες και έχει προγραμματιστεί για υποχρεωτική συνταξιοδότηση τον Ιούλιο, όταν θα γίνει 65 ετών. Είναι πιθανό ότι θα επεδίωκε μια εκτός νομιμότητας πορεία προς την εξουσία, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών του Νοεμβρίου.
Πραξικόπημα Μιανμάρ: Δύσκολη η επόμενη μέρα
Η ανάληψη της Μιανμάρ από τον στρατό αποτελεί ένα δίλημμα για την διοίκηση του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν. Αφενός, η επίθεση των στρατηγών στην δημοκρατική διαδικασία της χώρας απαιτεί ισχυρή απάντηση από την Ουάσινγκτον. Από την άλλη πλευρά, η κινεζική κυβέρνηση θα επιδιώξει να αξιοποιήσει οποιαδήποτε τριβή μεταξύ της Μιανμάρ και της δημοκρατικής Δύσης, προωθώντας την συνήθη γραμμή της ότι αυτό που συνέβη ετούτη την εβδομάδα στην Γιανγκόν είναι «εσωτερική υπόθεση».
Επιπλέον, η ιστορία δείχνει ότι πρόσθετες Δυτικές κυρώσεις εναντίον των ηγετών του πραξικοπήματος είναι απίθανο να τους πείσουν να αλλάξουν πορεία. Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ έχει ήδη τοποθετήσει τον Min Aung Hlaing στην λίστα των Ειδικά Προσδιορισμένων Πολιτών (Specially Designated Nationals) το 2019 για τον ρόλο του στην εθνοκάθαρση των Μουσουλμάνων Ροχίνγκια. Έχει λίγα να χάσει από τις πρόσθετες τιμωρίες και πιθανότατα στοιχηματίζει ότι οι Δυτικές δυνάμεις θα αποφύγουν να επιβάλουν πιο εκτεταμένες κυρώσεις φοβούμενες ότι κάτι τέτοιο θα ωθήσει την χώρα του πιο κοντά στην Κίνα. Εν πάση περιπτώσει, οι στρατιωτικοί ηγέτες της Μιανμάρ έχουν μακρόχρονο ιστορικό υπομονετικής αντιμετώπισης των οικονομικών κυρώσεων και των εμπορικών απαγορεύσεων, ακόμη και όταν τέτοια μέτρα καταστρέφουν τον λαό της χώρας τους.
Πηγή: Foreign Affairs
